Mối lo từ thiếu quy hoạch

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Huyện đảo Phú Quý (tỉnh Bình Thuận) nằm cách đất liền hơn 50 hải lý. Mấy năm gần đây, nhiều người dân trên đảo đã đầu tư làm lồng bè nuôi cá, thu lợi hàng chục tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, nếu không có quy hoạch, nghề nuôi cá lồng bè dễ dẫn đến tình trạng phát triển nóng, gây ô nhiễm môi trường biển. Và chính những người nuôi cá sẽ phải gánh chịu hậu quả...

Giàu nhờ nuôi cá

Đêm về, làng nuôi cá lồng bè Lạch Dù, thôn 4, xã Tam Thanh, huyện đảo Phú Quý như một thành phố nổi lấp lánh ánh điện. Tiếng máy nổ phát điện, âm thanh từ những chiếc ti-vi của người nuôi cá trên lồng bè, rồi tiếng chó sủa khi thấy khách lạ… khiến tôi có cảm giác như đang ở trên đất liền.

Ngồi uống chén trà trên lồng bè, giữa khoảng trời nước mênh mông, tôi hỏi chuyện ông Mai Hữu Thạnh - một trong những người đầu tiên ở đảo Phú Quý nuôi cá mú trong lồng bè. Là người đi biển nhiều năm, khi thấy nghề khai thác nguồn lợi từ biển vào lúc khó khăn do ngư trường bị khai thác cạn kiệt, rồi giá xăng, dầu tăng cao, đầu tư mua sắm dụng cụ đi biển tốn kém, ông suy nghĩ: Ngư dân các tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa nuôi được con tôm hùm trên lồng bè, sao mình không đầu tư nuôi con cá mú? Năm 1998, gia đình ông đầu tư hơn 100 triệu đồng làm bè nuôi cá với hơn 100 lồng. Ban đầu, gia đình ông mua cá mú đỏ còn nhỏ của bà con ngư dân khai thác tự nhiên, đưa vào lồng nuôi với mật độ từ 50 đến 100 con/ô lồng, đến khi cá đạt trọng lượng khoảng 0,7kg/con trở lên thì xuất bán. Cá mú đỏ bán được giá, thời giá hiện nay dao động từ 300 nghìn đến 350 nghìn đồng/kg, nhưng tăng trọng chậm và tỷ lệ hao hụt cao đến 30%. Nguồn cá giống lại không chủ động được do phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên. Từ năm 2001, gia đình ông Thạnh chuyển sang nuôi cá mú đen (bà con ở đảo thường gọi là cá mú cọp), là giống cá được nhập từ Ðài Loan (Trung Quốc). Cùng với việc thay đổi con giống, gia đình ông đầu tư 200 triệu đồng mở rộng thêm 40 ô lồng nuôi cá và xây hồ để bảo vệ cá khi thời tiết xấu. Từ khi thả cá giống, đến khi thu hoạch (hơn một năm), trọng lượng trung bình mỗi con được khoảng 0,7kg. Hiện nay, mỗi ki-lô-gam cá mú cọp, thương lái mua tại lồng bè ở đảo khoảng từ 200.000 đến 250.000 đồng/kg. Hiện nay, trong lồng bè nhà ông Thạnh có gần 16.000 con cá mú cọp. Năm 2007, gia đình ông lãi hơn 600 triệu đồng. Năm 2008 này, theo tính toán của ông, với giá cả ổn định như hiện nay, lợi nhuận có thể đạt hơn 700 triệu đồng.

Nuôi cá mú lồng không khó, quan trọng nhất là phải biết chăm sóc cá theo đúng quy trình kỹ thuật. Nguồn thức ăn cho cá bống mú là cá tạp mua ngay tại chỗ. Một tuần phải tắm cho cá một lần bằng nước ngọt pha với thuốc theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật. Lồng bè, lưới vây phải thường xuyên vệ sinh sạch sẽ. Nếu tuân theo đúng quy trình kỹ thuật, cá sẽ ít bị bệnh, mau lớn. Nuôi cá mú lồng hiệu quả ổn định hơn nhiều so với đi đánh bắt cá ngoài khơi. Nhiều người nuôi cá bống mú trên lồng bè đã trở lên giàu có như gia đình ông Thạnh, ông Oai...

Nguy cơ ô nhiễm môi trường biển

Ở huyện đảo Phú Quý, chỉ có Lạch Dù là phù hợp cho nghề nuôi cá mú trên lồng bè, do không có sóng lớn và có mực nước sâu vừa phải. Vì vậy, hầu hết người nuôi cá ở đảo đều tập trung lập lồng cá ở đây. Sự tập trung với mật độ dày của các lồng, bè nuôi cá là nguyên nhân phát sinh ra... rác thải. Quan sát, tôi thấy dưới làn nước biển là vô số những túi ni-lông trôi lập lờ. Rác thải sinh hoạt của hàng trăm người lao động trên các lồng bè đều được tuồn xuống… biển. Rồi thức ăn do cá ăn không hết cũng hòa tan trong nước biển. Tất cả những chất thải đó đã khiến cho vũng Lạch Dù ở Phú Quý giờ không còn trong xanh như trước. Đó chính là nguy cơ gây dịch bệnh cho cá, khiến tỷ lệ cá bị chết nhiều trong mấy năm gần đây.

Ông Phạm Minh Phép, Bí thư huyện đảo Phú Quý cho biết: Hiện nay, toàn đảo có hơn 80 hộ nuôi gần 200 nghìn con cá mú đen và cá mú đỏ bằng lồng bè. Bình quân hằng năm bà con xuất bán từ 40 đến 60 tấn sản phẩm, đạt doanh thu từ 15 đến 20 tỷ đồng. Nghề nuôi cá mú trên lồng bè ở huyện tuy mới phát triển, nhưng hiệu quả kinh tế đã được khẳng định. Xác định khai thác và nuôi trồng thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn của đảo, huyện đã có chính sách khuyến khích bà con đầu tư phát triển mạnh việc nuôi cá cùng với hoạt động khai thác, chế biến, dịch vụ hậu cần và bảo vệ nguồn lợi biển. Tuy nhiên, để nghề nuôi trồng hải sản trên đảo phát triển bền vững, huyện sẽ rà soát lại quy hoạch, cùng với các ngành liên quan nghiên cứu đưa thêm các loại hải sản có giá trị kinh tế cao vào nuôi trồng như nuôi tôm hùm, cá chẽm, hải sâm, rong tảo...

Về việc bảo vệ môi trường biển, ông Phạm Minh Phép cho biết thêm: Khai thác nguồn lợi từ biển, nhưng phải đặc biệt chú trọng đến việc bảo vệ môi trường. Huyện đã chỉ đạo các ngành hữu quan như nông nghiệp, vệ sinh đô thị, tăng cường kiểm tra, nhắc nhở, xử phạt các lồng bè, các cơ sở nuôi trồng gây ô nhiễm nguồn nước. Mỗi lồng bè đều phải có thùng chứa rác thải sinh hoạt, thức ăn dư thừa khi nuôi cá. Rác thải phải được vận chuyển vào bờ, đưa đi xử lý. Các chủ lồng bè nếu không chấp hành sẽ bị xử phạt, nếu vi phạm ở mức độ nghiêm trọng sẽ bị rút giấy phép… Chỉ có những biện pháp kiên quyết như vậy mới có thể bảo vệ được môi trường biển ở vùng nuôi cá lồng bè của huyện.

Cuối năm 2006, cơn bão số 9 đổ bộ vào đảo Phú Quý đã gây tổn thất nặng nề cho người dân, đặc biệt là với nghề khai thác và nuôi trồng hải sản trên đảo. Hơn 70% tàu, thuyền đánh cá và cơ sở nuôi cá lồng bè bị thiệt hại nặng nề. Hai năm qua, cùng với sự quan tâm của các cấp, các ngành, hỗ trợ cho vay vốn, nghề nuôi cá lồng bè trên huyện đảo đã được phục hồi. Tuy nhiên, theo chúng tôi, để nghề nuôi cá mú trên lồng bè ở Phú Quý phát triển bền vững, chính quyền huyện đảo cần phải quy hoạch vùng nuôi cá lồng bè tập trung, hướng dẫn người nuôi cá kỹ thuật nuôi cùng các dịch vụ đi kèm trong việc cung cấp con giống, thuốc chữa bệnh cho cá… Và hơn hết, phải tăng cường tuyên truyền đến từng hộ dân nêu cao ý thức giữ gìn vệ sinh trên lồng bè, bảo vệ môi trường biển, và cũng chính là để bảo vệ quyền lợi của người nuôi cá lồng bè trên đảo được ổn định và phát triển.

(Theo báo Quân đội nhân dân )